Zondag 17 juli – Gewapend met champagne naar de Noordpool
Als we de expeditieleider mogen geloven, gaat het vandaag een geweldige dag worden. We gaan dingen zien die maar heel weinig mensen te zien krijgen. A once in a lifetime opportunity! We gaan naar de twee meest oostelijke eilandjes van Spitsbergen: Storoya en Kvitoya.
Maar eerst ontbijten. Dat is zoals altijd een feest, een oefening in het maken van keuzes en een zware training in zelfcontrole.
Dan is het wachten op de oproep om naar de mud room te gaan, laarzen aan te trekken en via de gangway de zodiacs in te gaan. Wij zijn de eerste groep die van boord zal gaan: de rode groep. De zee is ruw vandaag, veel deining. Het instappen in de zodiac is een wiebelige exercitie. Sommigen vallen bijna of helemaal. Wij gaan veilig, met zeemansbenen van en aan boord.
Marc (Canadees) is onze zodiac driver. Hij probeert ons droog te houden, maar er slaat toch af en toe een golf over de rand van de zodiac. Storoya is een klein eiland met een ijskap over een deel van het eiland. De ijskap is grotendeels met mist bedekt, maar af en toe komt een stukje tevoorschijn, glinsterend onder het kleine aantal zonnestralen dat door de wolken en mist heen weet te prikken. Het doet een beetje science fiction-achtig aan.
Vanuit de zodiac zien we een groepje walrussen (drie) heel dicht langs ons zwemmen. We horen ze het zoute water door de neus en snorharen naar buiten blazen. Ook zien we een groepje op het strandje liggen. Dan zie je pas wat voor enorme beesten het zijn! Enorme blubberige lijven (ongeveer halve breedte en hele lengte van de zodiac). Een aantal heeft forse slagtanden. Onhandige dingen om te hebben lijkt me. Ze prikken zichzelf ermee en doordat ze dicht op elkaar liggen, prikken ze hun tanden ook in het vel van de buurman. Dat kan niet prettig zijn, lijkt me. Er drijven nog een paar grotere ijsschotsen/-bergjes in zee. Verder is het water ijsvrij.
Na de ochtendcruise varen we verder. Op ongeveer drie uur varen ligt Kvytoya, onze volgende bestemming. Mist, wolken en een voorzichtig zonnetje wisselen elkaar af. De harde wind blijft. We waaien boven op het dek compleet uit ons broek, maar gaan er toch net als vele andere op de uitkijk staan als we Kvytoya naderen. Wouter en ik zien al snel twee witte stenen die op een ijsbeer lijken en noemen ze bear stones. Dan is het toch gek als een steen opeens aan de wandel gaat en een echte ijsbeer blijkt te zijn.
Dan is het onze beurt om op vaarexcursie te gaan en moeten we onze zodiac uitrusting aantrekken: thermisch ondergoed, broek, regenbroek, shirt, trui, dikke trui, regenjas, twee paar sokken, laarzen, sjaal, muts en handschoenen. Er is weinig bloot vel meer te zien. Een Duitse mevrouw doet zelfs een mondkapje voor om haar neus warm te houden. Zij kan zo een bank overvallen, compleet onherkenbaar.
We zijn weer de eerste groep die van boord mag en we stappen in bij Kalle (Deen). Kalle vertelt ons het treurige, en gelijk grappige, verhaal van de Fransman Andrée. Tijdens de zodiac cruise zien we geen gedenksteen, maar wel twee ijsberen (dezelfde als we vanaf het dek hebben gezien). We blijven heel lang bij de ijsberen want onze mede zodiac-gangers (veelal Duitsers) zijn niet bepaald vlot in het spotten van deze witte beesten. Zelden mensen meegemaakt die zo slecht observeerden en kijk-instructies volgden. De Duitse man naast mij is helemaal ijsbeer-blind lijkt het wel.
Gelukkig is er nog tijd over om op zoek te gaan naar walrussen. Die vinden we verderop langs de kust: heel veel en heel dicht op elkaar, gezellig!
Tot slot varen we nog een rondje om een enorme ijsschots waar bovenop een nest van kittywakes (een klein soort meeuw) is. Ze zitten op de ijsberg en vliegen er om heen. Mooie omlijsting van de grote blauwe ijsberg.
Het weer en water zijn nog steeds onstuimig. Onze regenpakken hebben we niet voor niets aan en ik proef het zoute zeewater op mijn lippen van het spatwater dat ik in mijn gezicht krijg. Bij terugkomst op het moederschip blijkt Wouter zelfs een natte onderbroek te hebben. Het kruis van zijn regenbroek is lek.
Champagne op de Noordpool
De Fransman Andrée deed in 1897 met twee anderen in een luchtballon een poging om de Noordpool te bereiken. Ze hadden geen expeditie- or Arctische ervaring en dachten vooral aan het succes als ze de Noordpool bereikt zouden hebben en hoe ze dat zouden vieren: mooie kleren aan, champagne drinken en er een foto van maken. Alleen moesten ze na twee dagen de ballon al aan de grond zetten op ongeveer 83° NB. Door ijsvorming op de ballon wilde die niet meer vliegen. Ze besloten te voet, met een meegebrachte boot/ijsslee, naar St. Josefsland te gaan. Daar zou bewoning en mogelijk redding zijn. Maar door de noordelijke stroming van de ijsschotsen en water werden ze steeds weer naar het noorden gedreven als ze rustten en sliepen. Het schoot dus niet op. In april strandden ze met de ballon en rond september bereikten ze Kvitoya. Daar werden ze 33 jaar later bij toeval gevonden. Eén half begraven onder de stenen, één zittend tegen de hut met een geweer in zijn hand en één compleet naakt in de hut. Alle drie dood. Hoe ze zijn overleden is een raadsel: kou, honger, ziekte, ijsberen? Daar geven de gevonden dagboeken en foto’s geen informatie over. Er is een gedenkteken op Kvityoa voor deze drie mannen ter ere van hun mislukte expeditie: Andreeneset. De meegebrachte champagne heeft hen niet geholpen, maar misschien wel een mooi laatste feestje opgeleverd.
We gaan lekker douchen, eten, gevolgd door een recap & briefing. Daarna is er nog een documentaire over ijsberen. Het is dan al 21.45 uur en we worden rond 6 uur gewekt als we langs Brasvelbreen gaan varen. Dat is een gletsjer die uitkomt in zee, 160 km lang is en rond 20 meter hoog. De foto die tijdens de briefing is getoond laat een indrukwekkende ijsmuur zien. Dat wordt dus vroeg op, en daarom nu vroeg naar bed.
Maandag 18 juli – Een ongewenste verrassing
Phil, de expeditieleider, wekt ons om 5 minuten voor 6. Niet om ons naar buiten te dirigeren, maar om te zeggen dat we kunnen blijven liggen. De wereld is klein vandaag. Er is zo’n 50-150 meter zicht vanaf de boot. Het zit potdicht van de mist. De gletsjer Brasvelbreen moeten we erbij bedenken, zien zullen we hem niet.
Het ochtendprogramma wordt compleet omgegooid. We varen Brasvelbreen ongezien voorbij. Vibebukta, waar we een zodiac cruise en landing zouden maken, wordt overgeslagen. We krijgen een alternatief programma voorgeschoteld: een presentatie over vogels door Emiel (Deens) en een presentatie over sledehonden door Marc (Canadees). Er is ook een treasure hunt. Die slaan we over. We gaan liever even naar buiten. Waar het zicht iets is verbeterd inmiddels, maar waar het nog wel hard waait en bitter koud is. Na de lunch is het verder opgeklaard.
We liggen inmiddels aan de kust bij Torellneset. We zien zelfs stukjes blauwe lucht en ook walrussen op het strand. Phil roept om dat we met de zodiacs aan land gaan vanmiddag. Jippie! Eerst de gele en blauwe groep. Daarna, als zij weer terug zijn, de groene en rode groep. Wij gaan dus als laatste. Hopelijk blijft het weer en zicht goed.
En dat blijft het. De ijsberen blijven weg. Wat betekent dat we aan land kunnen gaan voor een korte wandeling over een afgezet gebied, bewaakt door gidsen met geweren om ons tegen eventuele ijsberen te beschermen. Het is lekker om de benen te kunnen strekken. Er zijn mooie uitzichten over besneeuwde bergen/heuvels, over een dal met sneeuw en gekleurd mos en de zee. We spotten twee rendieren die in het dal lopen te grazen. En er ligt een hurdle walrussen: groot, klein, man, vrouw en jonkies. Allemaal gezellig dicht tegen elkaar aan met de tanden prikkend in elkaars vlees. De zon schijnt af en toe en om ons heen trekken mistflarden voorbij. Een bijzonder landschap. We blijven ongeveer 1,5 uur aan land voor we weer de zodiacs in worden gedirigeerd. Terug op de boot staat de tea voor ons klaar: sandwiches, belegde stokbroodjes, cakejes, appeltaart en scones. Het leven is zwaar op Spitsbergen. Wij gaan voor de appeltaart en scones. Het is tenslotte vakantie!
Dit geloof je toch niet!?!
Dachten we dat we na corona, de wachttijden voor de Schiphol-beveiliging, onzekerheid of je bagage mee is met het vliegtuig, de SAS staking, onverwachte extra dagen in Oslo en twee excursies in Longyearbyen die onze neus voorbij gingen (maar wel betaald hebben), nu toch echt alles wel gehad hebben. Het mocht niet zo zijn. Wat begint met een James Bond achtige actie van mensen die via een touw uit een helikopter aan boord komen, eindigt met een voortijdig afgebroken cruise rond Spitsbergen.
Tijdens de recap, voor het diner, informeren de kapitein en de expeditieleider ons dat de mensen die aan boord gekomen zijn, een veiligheidsinpectie komen uitvoeren. Zij zijn hier in opdracht van de Noorse autoriteiten. Zij zijn namelijk via via, beginnend bij een online bericht van één van de crewmembers, geïnformeerd dat er een gat in de romp van de boot zit waar water door naar binnen druppelt (of druppelde). Het gat is veroorzaakt door roest, zit ongeveer 2 meter onder waterniveau, is niet groot, is al gerepareerd en is nu weer waterdicht. Omdat hier onze veiligheid mogelijk in het geding is, moet er een inspectie plaatsvinden. De verwachting is dat rond 21 uur vanavond helder is welk besluit door het inspectieteam wordt genomen. In het ergste geval moeten we direct terug naar de haven van Longyearbyen, al dan niet op deze boot. In het gunstigste geval mogen we volgens plan onze cruise vervolgen.
Er is even stilte, verslagenheid. Dan komen er een paar vragen, waar nog geen antwoord op is. En dan gaan we door met de orde van de dag: het diner.
Wij gaan weer aan ons gebruikelijke tafeltje voor vier zitten. Dit keer komt er een Engels koppel uit Liverpool bij ons zitten. Beiden slechthorend, beiden met hoorapparaat, beiden liever zelf aan het woord dan dat ze luisteren. Kortom: onze oren worden van het hoofd gekletst, in stereo, door beiden tegelijk een verschillend verhaal.
Na het eten wachten we verder nieuws af in onze hut. Om de tijd te doden wordt een bingo gestart. Dan komt rond 22 uur de oproep om naar de Vikinglounge te komen. Phil, de expeditieleider die de oproep doet, klinkt zakelijk en weinig opgewekt. Als we de lounge in komen, is na één blik op het gezicht van Phil al wel duidelijk dat we geen goed nieuws gaan krijgen. Hij oogt verslagen en moe. Inderdaad: slecht nieuws.
Het besluit van het inspectieteam is dat we onder escorte terug moeten naar Longyearbyen. We blijven hier bij Torellneset voor anker tot de gidsboot bij ons is (waarschijnlijk morgenochtend) en dan moeten we via de snelste route, zonder uitstapjes in zodiacs of landingen, terug naar Longyearbyen. De planning voor morgen gaat dus de prullenbak in. Heel erg jammer, want deze plannen klonken goed: varen tussen twee eilanden door, landing op noordwestpunt van het zuidereiland, dan verder naar het zuiden varen en daar nog een landing. Maar al dat moois gaan we dus niet zien, al dat leuks gaan we dus niet doen.
Het slechte nieuws lijkt moeilijk door te dringen. Een aantal mensen stellen vragen over dingen waar het antwoord al op is gegeven. De Amerikaanse vrouw naast mij windt zich enorm op. Volgens haar was het inspectieteam not qualified, want het zou alleen kennis hebben van de luchtvaart en vliegtuigveiligheid. Hoe kunnen zij oordelen over de veiligheid van een schip met een gat in de romp?! Het is een political bureaucratic decision, etc. etc. Hoe ze aan de informatie over de samenstelling en expertise van het inspectieteam komt, blijft onduidelijk. Maar ze is er hevig van overtuigd dat ons een groot onrecht is aangedaan. Na de vragenronde barst het geklets en rumoer los. Wouter en ik hebben nog tutende oren van het diner en gaan naar onze kamer. Lekker rustig. We kunnen toch niets aan de situatie en het besluit veranderen. We balen als een stekker, zijn enorm teleurgesteld, maar ons hierover opwinden zal niets aan de situatie veranderen.
We kunnen de slaap moeilijk vatten. Als het licht al een tijdje uit is, zegt Wouter plotseling dat we niet moeten vergeten om onze dikke sokken op te halen uit de mudroom, waar we ze in onze leen-laarzen hebben laten zitten. Klaar voor de volgende zodiac cruise die niet meer gaat komen.